Skip to content

Esperanto (NL)

Dit is nog zo’n interessant, maar enigszins lastig onderwerp. Farwerck heeft zich ingezet voor het gebruik van Esperanto, dat is duidelijk, maar hoe past hij precies in het plaatje?

Esperanto is een geconstrueerde taal (vooral uit Indo-Europese talen) die makkelijk te leren zou zijn en daarom erg geschikt zou zijn om een internationale taal te worden. De Pool L.L. Zahendorf heeft haar ontwikkeld en in de eerste decennia was Esperanto best succesvol. Mensen als Farwerck hebben hieraan bijgedragen.

Het is de tijd dat Vrijmetselarij zich internationaler ging oriënteren en natuurlijk was Le Droit Humain een van de eerste Maçonnieke organisaties die inderdaad over de grenzen werkte. Ook waren er verschillende initiatieven om internationaal samen te werken. Een zo’n initiatief “Esperanto-Framasona”, die in 1913 Universala Framasona Liga zou gaan heten. Deze Maçonnieke liga werd zelfs opgericht na het eerste Esperanto congres in Boulogne-sur-Mer in 1905.

Zowel het Grootoosten der Nederland als de Nederlandse federatie van Le Droit Humain waren op de hoogte van de ontwikkelingen rond Esperanto. In een Bulletin schrijft Farwerck zelf zelfs dat hij en Frits Faulhaber waren aangesteld om Esperanto meer bekend te maken binnen de loges van LDH. Faulhaber probeerde een bijeenkomst in het Esperanto te organiseren.

Met Faulhaber (1893-1979) hebben we meteen een verband met de internationale Esperanto beweging. Hij is vooral bekend geworden door zijn werk voor vakbonden en was actief in de Nederlandse tak genaamd “Federacio de Laboristaj” vanaf 1912. Hij was ook in andere Esperanto initiatieven, schreef en vertaalde boeken, hield redes en introduceerde de taal in het Nederlandse leger.

Een andere naam in dit verband is Karl Schwabenthal, die in het Esperanto in het Bulletin publiceerde.

Een internationale Maçonnieke koepel met de naam Internationale Freimaurer Liga (1920) werd voorgezeten door een Zwitser met de naam Uhlman die begon met het vertalen van ritualen naar het Esperanto. Toen de liga een congres had in Den Haag in 1924 voerde niemand minder dan J.H. Carpentier-Alting het woord, de latere Grootmeester van het Grootoosten der Nederlanden. Ook zijn opvolger Hermannus van Tongeren toonde interesse.

In de Esperanto krant Esperanto Triumfonta komt de naam van Farwerck nog wel eens voor, zelfs een keer met foto bij de gelegenheid van de eerste buitenlandse loge van Le Droit Humain Nederland in Frankfurt. Dit was opnieuw een idee dat ontstond tijdens een Esperanto congres.

Farwerck, Faulhaber en Schwabenthal waren later ook betrokken bij een Esperanto loge in Praag, ook onder de vlag van Le Droit Humain Nederland.

In 1922 valt in het Bulletin van de Franse federatie van Le Droit Humain te lezen dat er een Esperanto commissie is opgericht waar de Grootmeester lid van was. Ook daar stond het onderwerp kennelijk hoog op de agenda. Een jaar later zou Farwerck afgevaardigde worden in Parijs voor de Nederlandse federatie.

Een opvallende naam in deze kringen is J.C.W. Onderdenwijngaard (oorspronkelijke naam Polak) die heeft gezorgd voor een tijdelijke afsplitsing van het Grootoosten der Nederlanden, de enige keer dat er in Nederland ‘niet-reguliere’ mannen Vrijmetselarij bestond. Onderdenwijngaard was een groot voorstander van internationale Vrijmetselarij en daar paste Esperanto dus goed in.

We zien hier dus een aantal zaken samen komen. Er was behoefte aan Vrijmetselarij die zich niet hield aan landsgrenzen, de gemengde Vrijmetselarij was de eerste obediëntie waarvoor dit gold, maar om internationaal te kunnen samenwerken, moet je elkaar wel kunnen verstaan en daar kwam Esperanto weer om de hoek. Farwerck was in alle drie deze bewegingen actief. Beide wereldoorlogen hebben niet alleen Vrijmetselarij in het algemeen parten gespeeld, maar ook de Esperanto beweging. De Duitsers verboden beide. Vrijmetselarij is naderhand nog enigszins opgekrabbeld, voor Esperanto kan dit niet worden gezegd. Het internationale gebruik van Engels had inmiddels zo’n vlucht genomen dat er voor Esperanto geen noodzaak meer was.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *